Πριν λίγες μέρες, συμπληρώθηκαν 49 χρόνια από τον θάνατο του Abe Saperstein. Kι αν το όνομά του σας είναι άγνωστο, σίγουρα δεν συμβαίνει το ίδιο και με την ομάδα που δημιούργησε: τους Harlem Globetrotters.
O Abe και οι Globetrotters
Με ύψος μόλις 1,65 είναι πιθανότατα το πιο κοντό μέλος του Basketball Hall of Fame. Και σίγουρα είναι κι ένας από τους πιο άγνωστους στο ευρύ κοινό. Η συνεισφορά του όμως στα πρώτα χρόνια του επαγγελματικού μπάσκετ ήταν τεράστια. Ήταν από τους πρωτοπόρους του αθλητισμού στην Αμερική, αρχικά σε μικρές, περιφερειακές λίγκες του baseball, στη συνέχεια όμως αφοσιώθηκε στο μπάσκετ.
Ο εβραϊκής καταγωγής Abraham M. ”Abe” Saperstein, γεννήθηκε στις 4 Ιουλίου 1902 στο Λονδίνο, αλλά σε ηλικία 6 ετών, πήγε με τους γονείς του στην Αμερική και συγκεκριμένα στο Σικάγο. Εγκαταστάθηκαν σε μια γειτονιά με πληθυσμό κυρίως Ιρλανδούς και Γερμανούς κι ο πατέρας του άνοιξε ένα ραφτάδικο. Από μικρό παιδί ήταν ενθουσιώδης οπαδός του αθλητισμού. Στο Λύκειο ασχολήθηκε με το μπάσκετ, το baseball και τον στίβο, αλλά ήταν υπερβολικά κοντός για να ανταγωνιστεί σε κολεγιακό επίπεδο. Έφυγε από το πανεπιστήμιο του Illinois όταν κόπηκε από την ομάδα μπάσκετ κι ανέλαβε μια δουλειά σαν φύλακας σε παιδικές χαρές του Σικάγο. Το στενό του ενδιαφέρον όμως για τον αθλητισμό, τον έκανε να ξεχωρίσει και να θαυμάσει τις αθλητικές ικανότητες των μαύρων παικτών και τότε δημιουργήθηκε μέσα του το όνειρο για το τι θέλει να κάνει στη ζωή του: να δημιουργήσει μια ομάδα φαινόμενο. Την ίδια ακριβώς εποχή εντοπίζονται και οι ρίζες των Globetrotters: στο Σικάγο, στις αρχές της δεκαετίας του ’20. Οι πρώτοι παίκτες της ομάδας ήταν μαθητές του λυκείου Wendell Philips που έφτιαξαν την ομάδα για να αγωνιστεί στην Negro American Legiοn League. Η ομάδα αυτή υπέπεσε στην αντίληψη του Saperstein και έχοντας σαν χορηγό την αίθουσα χορού Savoy του Σικάγο, μετονομάστηκαν σε Savoy Big Five. Την πρώτη χρονιά, το ρεκόρ της ομάδας ήταν 101-6, το ενδιαφέρον του κόσμου όμως μικρό για να τους δει. Γι αυτόν τον λόγο το Savoy σταμάτησε την συνεργασία μαζί τους, προτιμώντας να φιλοξενεί αγώνες πατινάζ.
Έτσι, ο Saperstein αποφάσισε να αλλάξει τα πάντα στην ομάδα, από το όνομα μέχρι τον τρόπο παιχνιδιού. Έτσι γεννήθηκαν οι Harlem, New York, Globe Trotters που σύντομα μίκρυναν κι έγιναν Harlem Globetrotters. Παρόλο που όλοι σχεδόν οι παίχτες της ομάδας, όχι μόνο δεν ήταν από το Harlem, αλλά ούτε καν είχαν βγει στη ζωή τους έξω από το Σικάγο, υιοθετήθηκε αυτός ο προσδιορισμός μιας και η γειτονιά αυτή της Νέας Υόρκης, ήταν το κέντρο της μαύρης κουλτούρας στην Αμερική κι ο Abe ήθελε να δώσει ένα μυστηριακό χαρακτήρα στην ομάδα. Ότι η ομάδα που ήρθαν όλοι να δούνε έχει έρθει από το γκλαμουράτο Μεγάλο Μήλο. Εκτός αυτού ήθελε να δημιουργείται και η εντύπωση ότι οι παίκτες έχουν ταξιδέψει για αγώνες παντού. Εξ’ ου και το Globetrotters. Ο ίδιος ο Saperstein, έραψε τις φανέλες και τα σορτσάκια των παικτών στα πασίγνωστα μέχρι τις μέρες μας κόκκινο, μπλε και λευκό χρώματα, γνωρίζοντας την τέχνη από τον ράφτη πατέρα του, ενώ για αρκετά χρόνια ήταν και η μοναδική αλλαγή της ομάδας εκτός από ιδιοκτήτης, προπονητής και σοφέρ τους, μιας και η ομάδα ταξίδευε την Αμερική με το Ford T του Abe.
H πρώτη σύνθεση των Globetrotters το 1927
Tα πρώτα (δύσκολα) χρόνια και η καθιέρωση
Στα πρώτα τρία χρόνια, το ρεκόρ της ομάδας ήταν 397-32, εντούτοις δυσκολευόταν να βρει πρόθυμους αντιπάλους. Αγκάθι δεν ήταν μόνο το μικρό ενδιαφέρον για το μπάσκετ, αλλά κυρίως το χρώμα των παικτών. Η αντιμετώπιση του κόσμου, λόγω του χρώματός τους, ήταν είτε εχθρική, είτε με περιέργεια, καθώς σε πολλές πόλεις, δεν είχαν ξαναδεί καν στη ζωή τους μαύρους ανθρώπους. Στην Nebraska, μάλιστα, μιας και δεν υπήρχε “ξενοδοχείο για μαύρους”, οι παίκτες αναγκάστηκαν να κοιμηθούνε στην τοπική φυλακή.. Έτσι, σε εκείνους τους δύσκολους καιρούς, οι Globetrotters ταξίδευαν παντού και αντιμετώπιζαν όποιον ενδιαφερόταν για παιχνίδι μαζί τους. Παίζανε 7 μέρες την εβδομάδα, με αμοιβή περίπου 25$ για τον κάθε αγώνα.
Όταν δε ξεκίνησε να υπάρχει αποδοχή για το χρώμα του δέρματος των παιχτών, όλοι άρχισαν να συναρπάζονται από τον τρόπο παιχνιδιού της ομάδας. Οι ομάδες των λευκών ακολουθούσαν τους κανόνες του μπάσκετ κατά γράμμα, κάνοντας το παιχνίδι πολύ αυστηρό και ανιαρό. Ο τρόπος παιχνιδιού των Trotters όμως, με γρήγορο ρυθμό, πολλά κόλπα στο χειρισμό της μπάλας και μακρινά σουτ, γρήγορα κέρδισαν την προσοχή του κόσμου. Η ομάδα έδινε πάρα πολλά παιχνίδια κάθε χρονιά αλλά έσοδα άρχισε να έχει μετά το 1940. Τότε ήταν που κέρδισαν το World Professional Basketball Tournament, δικαιώνοντας τον, για χρόνια, ισχυρισμό του Saperstein ότι δοθείσης της ευκαιρίας, η ομάδα συγκαταλέγεται στις καλύτερες της χώρας σε ανταγωνιστικό επίπεδο. Μετά την επιτυχία του ’40, ήρθαν ακόμα δυο κατακτήσεις, στο Basketball International Cup το 1943 και το 1944.
O ”Goose” Tatum
Από τους σημαντικούς παίκτες των Harlem Globetrotters που αγωνίστηκαν εκείνη την περίοδο, ξεχωρίζουν οι Reece ”Goose” Tatum και Marques Haynes. O Tatum, που ξεχώρισε σε πολλά αθλήματα, θεωρείται ο πρώτος ”Clown-Prince” της ομάδας, ενώ σε αυτόν πιστώνεται το περίφημο Hoοk Shot. Ο Haynes από την άλλη, ξεχώρισε για την απίστευτη ικανότητά του να ντριμπλάρει την μπάλα. Σε μια εποχή που οι καλύτεροι λευκοί παίκτες, με τον τρόπο παιχνιδιού τους συχνά έκαναν περίπου 4 τρίπλες σε κάθε κατοχή, ο Haynes έκανε 4 τρίπλες το δευτερόλεπτο.
O Marques Haynes
Οι Globetrotters ήταν πλέον διάσημοι και το ερώτημα που είχε αρχίσει να τίθεται ήταν ένα: ήταν τόσο καλοί ώστε να μπορέσουν να σταθούν απέναντι σε κάποια από τις λευκές ομάδες του top επιπέδου; Το 1948, αποφασισμένος να δώσει απάντηση σε αυτήν την ερώτηση, ο Saperstein προσέγγισε τον ιδιοκτήτη των Minneapolis Lakers, Max Winter για ένα παιχνίδι μεταξύ των δυο ομάδων. Η φήμη και των δυο ομάδων ήταν τέτοια, που ο Winter δεν γινόταν να πει όχι, και το παιχνίδι έλαβε χώρα στις 19 Φεβρουαρίου 1948. Λίγοι πίστευαν ότι οι Lakers, με αστέρα τον George Mikan μπορούσαν να χάσουν. Οι Lakers ήταν η κυρίαρχη ομάδα του επαγγελματικού μπάσκετ και οι Globetrotters είχαν περάσει στη συνείδηση του κόσμου σαν απλοί διασκεδαστές. Μόλις όμως έγινε το jumpball, τα tricks σταμάτησαν και οι Globetrotters έδειξαν ότι μπορούν να παίξουν σοβαρό μπάσκετ, κόντρα στον οποιονδήποτε. Μπροστά σε 17.823 θεατές, την μεγαλύτερη προσέλευση κόσμου για επαγγελματικό αγώνα που έγινε ποτέ στο Σικάγο, νικητές ήταν οι Globetrotters με 61-59, με καλάθι που σημειώθηκε στο τελευταίο δευτερόλεπτο. Ένα χρόνο αργότερα, στις 28 Φεβρουαρίου 1949 ορίστηκε η ρεβάνς. Και πάλι νικητές ήταν οι Globetrotters με 49-45. Ήταν η στιγμή της ”απενοχοποίησης” για τους Globetrotters και τους μαύρους παίκτες. Πλέον ήταν επίσημα η καλύτερη ομάδα στην χώρα. Ένα χρόνο αργότερα, το 1950, ο Chuck Cooper έγινε ο πρώτος Αφρο-Αμερικάνος παίκτης που έγινε draft από ομάδα του ΝΒΑ, κι ο πρόσφατα εκλιπών Earl Lloyd, o πρώτος που αγωνίστηκε σε επίσημο αγώνα. Ο τρίτος των τριών μαύρων πρωτοπόρων του ΝΒΑ, ο Nathaniel ”Sweetwater” Clifton, έγινε ο πρώτος που υπέγραψε επαγγελματικό συμβόλαιο με ομάδα του ΝΒΑ, στους New York Knicks, και όντως αγωνίστηκε, μιας και ο Harold Hunter είναι ο πρώτος Αφρο-Αμερικανός που, ναι μεν, υπέγραψε συμβόλαιο, αλλά κόπηκε από τους Washington Capitols στο training camp, δε.
Στιγμιότυπο από τον αγώνα που άνοιξε τον δρόμο της αποδοχής για τους Globetrotters. George Mikan εναντίον Nat Clifton
Οι Harlem γίνονται πραγματικοί Globe-Trotters
Το 1951 ο Saperstein πήρε την ομάδα σε μια θριαμβευτική παγκόσμια περιοδεία. Πέντε μήνες, 108 παιχνίδια και σχεδόν 85.000 χιλιόμετρα διαδρομής αργότερα, οι Harlem Globetrotters εδραίωσαν την φήμη τους σαν ανίκητοι και υπερβολικά καλοί για να αγωνίζονται σε ένα μόνο πρωτάθλημα. Ένα χρόνο αργότερα, δημιουργήθηκε και το αντίπαλο δέος (ο θεός να το κάνει…) για τους Trotters. O Saperstein, ζήτησε από τον φίλο του επιχειρηματία Red Klotz να φτιάξει μια ομάδα για να τους ακολουθεί στις περιοδείες. Κάνοντας αναφορά στον Αρχιστράτηγο των ΗΠΑ στον πρόσφατα κερδισμένο 2ο ΠΠ και την ίδια χρονιά εκλεγμένο πρόεδρο Dwight Eisenhower, o Klotz ονόμασε την ομάδα Washington Generals. Οι Globetrotters συνέχισαν να δίνουν αγώνες σε όλον τον κόσμο, συχνά σε χώρες εχθρικές προς τις ΗΠΑ. To ίδιο το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ ανακήρυξε την ομάδα ”πρεσβευτές καλής θέλησης”.
O Nikita Khrushchev με τον Abe Saperstein
Αποκορύφωμα της ομάδας ήταν φυσικά η χρονιά 1958-1959. Ο Wilt Chamberlain, μετά από 3 χρόνια στο Kansas αποφασίζει να μην παίξει την τελευταία σεζόν, αλλά οι τότε κανονισμοί του ΝΒΑ του απαγορεύουν να δηλώσει συμμετοχή στο draft. Τότε υπογράφει συμβόλαιο διάρκειας ενός χρόνου με τους Harlem Globetrotters, αξίας 50.000$ (περισσότερα από όσα έπαιρνε οποιοσδήποτε παίκτης του ΝΒΑ εκείνη τη χρονιά). Ο Wilt, o Abe και οι υπόλοιποι Globetrotters, ταξιδεύουν στην Μόσχα, αγωνίζονται μπροστά σε κατάμεστα στάδια με αμοιβή 4.000$ για κάθε παιχνίδι (χρήματα που ήταν υποχρεωμένοι να ξοδέψουν όσο βρίσκονταν στη Σοβιετική Ένωση) κι ενώ όλος ο κόσμος βρισκόταν στη σκιά του Ψυχρού Πολέμου, ο Wilt Chamberlain έκανε διαγωνισμό με σφηνάκια βότκας με τον Γ.Γ. του Κομουνιστικού Kόμματος, Nikita Khrushchev. Πλέον ήταν πασίγνωστοι και πετυχημένοι. Ο κόσμος ζητούσε να τους δει και γέμιζε τα στάδια όπου κι αν εμφανίζονταν, σε αντίθεση με τους αγώνες του ΝΒΑ που είχαν περίπου 1.000 με 2.000 θεατές κατά μέσο όρο. Στους Harlem Globetrotters εξάλλου, χρεώνεται το πρώτο sell out, για αγώνα μπάσκετ, στην ιστορία του Madison Square Garden, την πρωτοχρονιά του 1950.
Το 1958 στη Μόσχα
Oι Globetrotters έδιναν για πολλά χρόνια διπλά παιχνίδια με ομάδες του ΝΒΑ, που ήταν ακόμα στα πρώτα τους βήματα κι έψαχναν να βρουν κοινό. Για αυτή του την υποστήριξη, ο Saperstein, θεωρούσε ότι δικαιούνταν μια ομάδα ΝΒΑ όταν θα γινόταν επέκταση και συγκεκριμένα είχε ήδη στο νου του την δημιουργία των Los Angeles Jets. Όταν η λίγκα έδωσε την έγκρισή της για την μεταφορά των Minneapolis Lakers στο Los Angeles, εκείνος αντέδρασε και το 1961, προχώρησε στην ίδρυση της American Basketball League, της οποίας ήταν κομισάριος αλλά και ιδιοκτήτης μιας ομάδας, των Chicago Majors. Η συγκεκριμένη λίγκα άντεξε για ενάμιση χρόνο περίπου και στη συνέχεια διαλύθηκε. Οι Majors στο πρώτο τους draft, επέλεξαν μεταξύ άλλων, τον Chet Walker, πρωταθλητή το 1967 με τους Philadelphia 76ers, τον Don Nelson, 5 φορές πρωταθλητή με τους Celtics και πολυνίκη προπονητή στην ιστορία του ΝΒΑ με 1.335 νίκες και τον Dave DeBusschere, 8 φορές All-Star, δύο φορές πρωταθλητή με τους Knicks και μέλος των 50 καλύτερων παικτών στην ιστορία. Και οι τρεις παίκτες, το 1962 εκτός της ABL, έγιναν draft κι από τις ομάδες του ΝΒΑ κι επέλεξαν να αγωνιστούν εκεί. Άξιο ειδικής αναφοράς πως μια από τις καινοτομίες που εισήγαγε ο Abe στην ABL ήταν το τρίποντο, πολλά χρόνια πριν αυτό εισαχθεί σαν κανόνας στο ΝΒΑ.
Με την άνοδο στην δημοτικότητα του ΝΒΑ, και κυρίως την αύξηση στα συμβόλαια των παικτών, όλο και περισσότεροι ήταν οι παίκτες εκείνοι που γυρνούσαν πια την πλάτη στους Globetrotters. Το χαμηλό επίπεδο που στελέχωνε πλέον την ομάδα, σε συνδυασμό με πολλά στοιχεία του τρόπου παιχνιδιού τους που πήρε το ΝΒΑ και το ΑΒΑ, πέρασαν τους Harlem Globetrotters σε δεύτερη μοίρα κι έφτασε μια περίοδος, όπου έχασαν περίπου το 75% του κοινού τους. Συνέχισαν βέβαια να δίνουν πολλά παιχνίδια κάθε χρόνο, συνήθως συντρίβοντας τους Washington Generals και προσφέροντας σταθερά γέλιο και θέαμα στους θεατές. Στις 15 Μαρτίου 1966, πλησιάζοντας στην 40η επέτειο από τη δημιουργία της ομάδας, ο Abe Saperstein υπέστη ξαφνικά έμφραγμα και πέθανε σε ηλικία 66 ετών. Μέχρι και το τέλος της ζωής του, ήταν πιστός στην αγαπημένη του συνήθεια να ταξιδεύει με τους Globetrotters ανά τον κόσμο.
Φυσικά ο Saperstein, δεν ήταν κανένας άγιος. Πέρα από οραματιστής, παρέμενε επιχειρηματίας που ήθελε να βγάλει κέρδος από την δουλειά του. Δεν ήταν λίγες οι φορές που ερχόταν σε ρήξη με τους παίκτες, είτε λόγω του δύσκολου χαρακτήρα του, είτε για οικονομικά θέματα. Υπήρχαν φορές, που ο Saperstein πλήρωνε με καλύτερες αμοιβές τις ομάδες με τις οποίες παίζανε οι Globetrotters, ακόμα κι αν ήταν κολεγιόπαιδες, παρά τους ίδιους του τους παίκτες. Κανείς όμως δεν μπορεί να αμφισβητήσει την τεράστια σημασία που είχε η παρουσία του για τα δικαιώματα των μαύρων αθλητών και στην τελική για το ίδιο το άθλημα του μπάσκετ. Όπως χαρακτηριστικά έχει γραφτεί: ”Ο Saperstein έκανε τους μαύρους μπασκετμπολίστες mainstream”.
Από την τελευταία επίσκεψη των Globetrotters to 2006 στη Θεσσαλονίκη
Το πρώτο παιχνίδι των Harlem Globetrotters, δόθηκε στο Hinckley του Illinois, στις 7 Ιανουαρίου 1927. Έκτοτε, έχουν αγωνιστεί σε περισσότερες από 150 χώρες, έχουν πάνω από 24.000 νίκες και περίπου 400 ήττες, ενώ έχουν αγωνιστεί μπροστά από συνολικά περίπου 120 εκατομμύρια θεατές. Σήμερα, 88 χρόνια αργότερα, μπορούμε να πούμε με σιγουριά, ότι το όνειρο του Abe Saperstein έγινε πραγματικότητα. Κατάφερε να δημιουργήσει μια ομάδα φαινόμενο.
Latest posts by Kosmas Kapsalis (see all)
- 2019-20 Previews: Phoenix Suns - October 20, 2019
- 2019-20 Previews: Philadelphia 76ers - October 20, 2019
- 2019-20 Previews: New York Knicks - October 18, 2019
- 2019-20 Previews: New Orleans Pelicans - October 18, 2019
- Τα Βραβεία της Χρονιάς όπως εσείς τα Ψηφίσατε - June 24, 2019
