Έχοντας παρουσιάσει τις αλλαγές που η 2017 CBA προβλέπει (σε τρία μέρη: part I, part II, part III), o εξειδικευμένος στα οικονομικά του ΝΒΑ και “στον μαγικό κόσμο” αυτών πίσω από τον αγωνιστικό “Μαγικό Κόσμο”, Νίκος Ραδικόπουλος, καταθέτει τις σκέψεις του και τους προβληματισμούς του αναφορικά με τα θέματα που η νέα αυτή σύμβαση προσπαθεί να λύσει, αλλά και όσα αφήνει ανοιχτά για να επιλυθούν στο μέλλον, προσπαθώντας, παράλληλα, να ψηλαφίσει και να παρουσιάσει την επίδραση της σύμβασης στο μέλλον της λίγκας, οργανωτικά και αγωνιστικά.
Adam Silver, ένας εξαιρετικός διοικητικός παράγοντας
Ο Adam Silver ανέλαβε την 1η Φλεβάρη 2014 τον ρόλο του Commissioner του NBA. Στην ως τώρα διαδρομή του από την συγκεκριμένη θέση δείχνει να είναι ένας διοικητικός παράγοντας που αφουγκράζεται, αντιλαμβάνεται, ακούει. Στα πρώτα αυτά χρόνια διοίκησής του, τα συνολικά αποτελέσματα των χειρισμών του και των αποφάσεών του μόνο ως θετικά μπορούν να χαρακτηριστούν. Η λίγκα διάγει τις καλύτερες ημέρες της από άποψη εσόδων, τηλεθέασης, και χορηγιών συνδυαστικά.
Προφανώς κι ένας τεράστιος οργανισμός, οικονομικά και διοικητικά, όπως αυτός του ΝΒΑ, δεν έχει δυνατότητα να είναι ευέλικτος και να μπορεί να παίρνει ρηξικέλευθες αποφάσεις άμεσα, στην στιγμή. Και τούτο γιατί πρέπει να διαχειριστεί τα (δισ)εκατομμύρια και τα “εγώ” των 30 ιδιοκτητών, των media που δίνουν, επίσης, δισεκατομμύρια για την κάλυψη και προώθηση του προϊόντος, τους λοιπούς, εξίσου τεράστιους, χορηγούς, αλλά και τα “εγώ” των -επίσης πλούσιων- πρωταγωνιστών, των παικτών.
Αλλά προς επικύρωση του ότι αφουγκράζεται τους προβληματισμούς του κόσμου της λίγκας -παικτών, προπονητών, ιδιοκτητών, αλλά και των φιλάθλων- αξίζει να αναφέρουμε μία σειρά αποφάσεων που αφορούν το ίδιο το παιχνίδι, αλλά και κάθετι περιφερειακά αυτού, και έχουν ληφθεί υπό τη διοίκησή του. O περιορισμός των back-to-back, αλλά και των τεσσάρων σε πέντε βράδια, αγώνων με το “άπλωμα” της σεζόν κατά μία βδομάδα, από 170 σε 177 ημέρες (ως μέτρο περιορισμού και των DNP-Rest, ειδικά σε αγώνες παναμερικάνικης τηλεοπτικής κάλυψης), ο περιορισμός της preseason, οι προσπάθειες λύσης του άσχημου αισθητικά hack-a-Shaq, o περιορισμός των time-outs για να μην απλώνεται σε κουραστικό βαθμό χρονικά η διάρκεια ενός αγώνα, καταγράφονται μεταξύ άλλων στις αλλαγές.
Ιδιαίτερη μνεία, ωστόσο, πρέπει να γίνει και στο κοινωνικό πρόσωπο της λίγκας, το οποίο ο Silver φρόντισε να ενισχύσει σημαντικά. Ο τρόπος που άμεσα αντέδρασε στα ρατσιστικά σχόλια του πρώην ιδιοκτήτη των Clippers, Donald Sterling, αποκλείοντάς τον διά βίου από τη λίγκα, η αλλαγή της πόλης διεξαγωγής του All Star Game 2017, από τη Charlotte στη Νέα Ορλεάνη, λόγω του anti-LGBT νόμου HB2 που η πολιτεία της North Carolina ψήφισε, η συμμετοχή του ίδιου στο gay pride της Νέας Υόρκης το 2017, και, ιδίως, η όχι απλά ανοχή, αλλά και ενίσχυση της πολιτικής στάσης των παικτών του ΝΒΑ, σε αντίθετση με τις υπόλοιπες επαγγελματικές λίγκες των Η.Π.Α.
Όλα αυτά αποτελούν παρεμβάσεις του Silver και της διοίκησης του NBA για τη βελτίωση της λίγκας, αλλά και του κοινωνικού προφίλ αυτής, βάσει σχετικών αιτημάτων.
Ανοιχτά Ζητήματα της Λίγκας
Τα ανοιχτά ζητήματα, βέβαια, που media και φίλαθλοι εξακολουθούν να θέτουν, είναι αρκετά. Η είσοδος στα playoffs των 16 συνολικά καλύτερων ομάδων, κι όχι οχτώ ανά περιφέρεια, λόγω της μεγάλης ανισορροπίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης, ή με τρόπο που να επηρεάζεται και η κατάταξη στο lottery. Η επέκταση του ΝΒΑ και η επάνοδος των αγαπημένων Supersonics. Ακόμα-ακόμα, ο επανασχεδιασμός των divisions με ορθολογικότερα γεωγραφικά κριτήρια, ο επανασχεδιασμός του draft με την κατάργηση του lottery για τον -επιτέλους!- τερματισμό του tanking είναι τα μερικά από αυτά.
Και ενώ το σύνολο των ανωτέρω αναφερθέντων ανοιχτών θεμάτων εμπίπτουν στη δυσκολία συντονισμού και συμφωνίας του συνόλου των εμπλεκόμενων μερών της λίγκας και στη δυσκολία/δυσκινησία ενός τεράστιου οργανισμού για ταχεία λήψη μεγάλης έκτασης διαρθρωτικών αποφάσεων, υπάρχει ένα ακόμα που κρίθηκε ως το πιο κρίσιμο και επιλέχθηκε να επιλυθεί με την 2017 CBA: αυτό της αποτροπής συγκέντρωσης των superstars του ΝΒΑ σε μερικές μόνο ομάδες.
Η θέση, βέβαια, του Silver σε αυτό το ζήτημα, όπως και σε κάθε άλλο, είναι σαφής και καθορίζεται από το σημείο του τραπεζιού που κάθεται στη διαπραγμάτευση: επικεφαλής της πλευράς των ιδιοκτητών, εκπρόσωπος της λίγκας και των οικονομικών συμφερόντων αυτής, απέναντι στην Ένωση των Παικτών. Προσπαθώντας να ρίξει την πλευρά των παικτών όσο μπορεί, αλλά όχι τόσο ώστε να τους δυσαρεστήσει ή να τους εκνευρίσει.
Και μέσα σε αυτά τα πλαίσια, στα θετικά της διοίκησής του πιστώνεται και το ότι κατάφερε έγκαιρα να έρθει σε συμφωνία με την Ένωση των Παικτών (National Basketball Players Association- NBPA) και να αποφύγει ένα νέο lock out το καλοκαίρι του 2017 – ένα lock out που πολλοί αναλυτές έβλεπαν ως πολύ πιθανό με την σαφή, εύλογη, ρητά εκδικητική διάθεση των παικτών, αποτέλεσμα της ξεκάθαρης, ως συντριπτικής, επικράτησης των ιδιοκτητών στη διαπραγμάτευση του 2011. Ο Silver κατάφερε να συμφωνήσει με την Michelle Roberts, Executive Director, και τους Chris Paul και LeBron James, πρόεδρο και αντιπρόεδρο αντίστοιχα, της Ένωσης Παικτών, σχεδόν αθόρυβα και δεδομένα αναίμακτα, καταφέρνοντας να αποτρέψει τον οποιονδήποτε κλυδωνισμό στον οργανισμό του ΝΒΑ, κλυδωνισμό παραπάνω από ανεπιθύμητο στην εξαιρετική φάση που ο οργανισμός διάγει.
Τι προσπαθεί να διευθετήσει η 2017 CBA
Και μέρος της συμφωνίας ήταν να περάσει μία σειρά από διατάξεις μέσα στην 2017 CBA που αποσκοπούν στο να καθησυχάσουν τους ιδιοκτήτες των ομάδων αναφορικά με το, κατ’ αυτούς, αλλά και τη λίγκα, μεγαλύτερο πρόβλημα, όπως προαναφέραμε: αυτό της μετακίνησης των superstar παικτών και της συγκέντρωσής τους σε λίγες μόνο ομάδες, όπως συνέβη με τους Warriors, κάτι που κατά την άποψη, τόσο της λίγκας, όσο και μεγάλης μερίδας φιλάθλων, έχει άμεση επίπτωση στον ανταγωνισμό. Χαρακτηριστικά να αναφερθεί ότι λόγω του γεγονότος πως τα Playoffs του 2017 κράτησαν όλα κι όλα 79 παιχνίδια, εξαιτίας των διαδοχικών sweeps Warriors και Cavaliers, το salary cap της σεζόν 2017-18 μειώθηκε από $ 102 εκατ. σε $ 99 εκατ., λόγω της απώλειας εσόδων της λιγκάς από τα μειωμένα έσοδα από τους λιγότερους αγώνες, και παρά το γεγονός πως ήταν τα playoffs με την υψηλότερη τηλεθέαση από το 1998. Η απώλεια εσόδων μόνο για την Disney (ιδιοκτήτρια εταιρεία του ESPN, βασικού δικτύου κάλυψης τους ΝΒΑ) από τα δύο λιγότερα παιχνίδια των Τελικών σε σχέση με το 2016 ανήλθε στα $ 90 εκατ. Πρόβλημα…
Το συγκεκριμένο θέμα είχε, βέβαια, απασχολήσει και τις διαπραγματεύσεις του 2011 και την τότε CBA. Αλλά με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Τότε, έναν χρόνο μετά την επιλογή των LeBron, Bosh και Wade να πάρουν λιγότερα χρήματα για να “συγκεντρώσουν τα ταλέντα τους” στο Miami το καλοκαίρι του 2010, η 2011 CBA έθετε πολύ αυστηρότερα tax penalties για τις ομάδες που υπερέβαιναν την γραμμή του tax και ασύμφορα ως εξοντωτικά -στη θεωρία- για όσες το έπρατταν αυτό κατ’ επανάληψη.
Η αντίληψη, με άλλα λόγια, που επικράτησε τότε στη λίγκα ήταν πως θα προσπαθήσουν να κάνουν για τις ομάδες πολύ ακριβό και ασύμφορο1)Εδώ το σχετικό άρθρο της στήλης Moneyball για το Luxury Tax για να δείτε τα σχετικά penalties. το να προσελκύουν και να διατηρούν μια πλειάδα superstars, ήτοι πολύ ακριβών παικτών. Το σκεπτικό ήταν πως αν οι ομάδες δεν μπορούν να δελεάσουν οικονομικά πολλούς αστέρες στην ομάδα τους, τότε αυτοί θα παραμένουν στις ομάδες που ήδη είναι.
Οικονομική άνθηση ΝΒΑ
Έξι χρόνια μετά, και η συνεύρεση “Big-3” δεν είναι ένα σπάνιο ή εξωτικό φαινόμενο, αλλά μια συνηθισμένη κατάσταση. Τα έσοδα της λίγκας συνολικά, όπως αυτά μοιράζονται κεντρικά (Basketball Related Income- BRI), αλλά και τα τοπικά συμβόλαια κάθε ομάδας, έχουν εκτοξευτεί σε τέτοια ύψη, που πολλές εξ αυτών πολύ συνειδητά επιλέγουν, όχι μόνο να ξεπεράσουν το όριο του salary, ή ακόμα και του tax line, αλλά να το κάνουν και συστηματικά. Χαρακτηριστικά να αναφερθεί, πως μεταξύ των δύο CBAs, του 2011 και του 2017, κατά μέσο όρο σχεδόν έξι ομάδες (35 σε έξι σεζόν, και παρά το τεράστιο cap spike στη σεζόν 2016-17) ήταν πάνω από το tax line κάθε χρόνο2)Στοιχεία από το spotrac.com., ενώ κατά πολύ περισσότερες αναμένεται να είναι τη σεζόν 2017-18.
Αντιπροσωπευτική, άλλωστε, της θετικότατης οικονομικής κατάστασης της λίγκας είναι η πορεία της αξίας των ομάδων του ΝΒΑ, αλλά και η σταθερότητα που πλέον παρουσιάζεται, ακριβώς λόγω της αξίας αυτών, στο ιδιοκτησιακό τους καθεστώς. Συγκεκριμένα, την τετραετία 2010-2013 αλλάξανε ιδιοκτησιακό καθεστώς Nets, Hornets (τότε Bobcats), Pelicans (δύο φορές), Wizards, Pistons, Warriors, Sixers, Kings και Grizzles, σχεδόν δηλαδή μία στις τρεις ομάδες της λίγκας. Και πέρα των Warriors, που πουλήθηκαν για $ 450 εκατ., και των Kings, που λόγω του πλειστηριασμού μεταξύ των πόλεων του Seattle και του Sacramento, έφτασαν στην τιμή των $ 535 εκατ., καμία άλλη πώληση δεν ξεπέρασε τα $ 350 εκατ. Και η ησυχία που ακολούθησε, με μόλις τρεις πωλήσεις ομάδων έκτοτε, των Hawks, Bucks και Clippers (οι δύο μάλιστα, των Hawks και Clippers, σχεδόν αναγκαστικά, λόγω της “δυσλειτουργίας” των προηγούμενων ιδιοκτησιακών καθεστώτων τους), αλλά και τις τιμές πωλήσεων αυτών, με τους Clippers να γίνονται η πρώτη ομάδα που η πώλησή της ξεπέρασε το φράγμα των $ 2 δισ., αλλά και τις τρέχουσες αποτιμήσεις αυτών (η τελευταία αποτίμηση του Forbes αποτιμά Knicks και Lakers πάνω από τα $ 3 δισ.), κάνει σαφές πως το να είσαι ένας από τους 30 ιδιοκτήτες -ή μέλος του σχετικού fund-, που έχει στην κατοχή του ομάδα ΝΒΑ είναι κάτι σαφέστατα επικερδές και συμφέρον.
Η εικόνα της εύρωστης και ακραία επικερδούς λίγκας είναι κάτι που δεν μπορεί να αποκρυφτεί από τους παίκτες φυσικά. Κι όταν τα επιχειρήματα των ιδιοκτητών κατά τη διαπραγμάτευση του 2011 ήταν πως τα οικονομικά στοιχεία και μεγέθη ήταν αρνητικά για τους ιδιοκτήτες, επιχείρημα που επικράτησε ώστε να μειώσουν το ποσοστό των παικτών στο BRI, από το 57% στο 51%, και αμέσως μετά ακολουθεί η συγκεκριμένη οικονομική εκτόξευση, τότε εύλογα οι παίκτες, οι πρωταγωνιστές του παιχνιδιού, θα ζητούσαν στη διαπραγμάτευση του 2017 κάτι παραπάνω.
Για τον λόγο αυτό και ο Silver, έχοντας απέναντί του, πέρα από την Roberts, δύο από τα λαμπρότερα αστέρια της λίγκας, τους Paul και LeBron, και έχοντας δει την αναποτελεσματικότητα της αύξησης των tax penalties στις ομάδες, ως εμπόδιο προσέλκυσης αστέρων, στράφηκε στους παίκτες προσφέροντάς τους πολλά παραπάνω χρήματα στην περίπτωση μη αλλαγής ομάδας στην καριέρα τους.
Νέα Designated Contracts
Πλέον, με τα Maximum Rookie Scale Extensions και τα Designated Veteran Player Extension και τον over-38 rule, που εισήγαγε ή τροποποίησε η 2017 CBA, ένας παίκτης επιπέδου MVP ή All-NBA team που θα μπει το 2017 (και εξής) στη λίγκα (κι έστω πως το cap θα συνεχίσει να αυξάνεται με μέσο ετήσιο ρυθμό 5% για την επόμενη 20ετία για χάριν του παραδείγματος) μπορεί να λάβει πάνω από $ 1,1 δισ. μέσα από την υπογραφή τεσσάρων συμβολαίων με την ομάδα που τον draftαρε σε βάθος 19ετίας, από τα 19 ως τα 37 του, βάσει των συγκεκριμένων μορφών επεκτάσεων, χρήματα 40% παραπάνω από το αν επιλέξει να αλλάξει ομάδα κάποια στιγμή στην καριέρα του. Η διαφορά είναι σαφώς τεράστια, και το πλεονέκτημα που δίνεται στις ομάδες που επιλέγουν έναν παίκτη στο draft ξεκάθαρο. Η διάθεση της λίγκας να επιστρέψει “στις παλιές καλές μέρες”, όπου οι παίκτες γίνονταν σημαία μίας ομάδας, υπήρχε μεγαλύτερη σταθερότητα και συνέχεια, και όχι εκκωφαντικές μετακινήσεις και δράματα. Άλλωστε, και το soft cap για αυτόν ακριβώς τον λόγο εισήχθη εξ αρχής στο ΝΒΑ.
Ο συγκεκριμένος κανόνας και η προοπτική που τον ακολουθεί, αναμένεται να επηρεάσει εμμέσως δύο ακόμη παραμέτρους – την αξία των draft picks πρώτου γύρου, αλλά και το ενδιαφέρον των offseasons.
Από τη μία, με την 2017 CBA η πιθανότητα να draftάρει μία ομάδα All-Star παίκτη και να έχει το πλεονέκτημα να τον κρατήσει για όλη του την καριέρα αυξάνεται κατά πολύ, και η προοπτική αυτή αναμένεται να αυξήσει κατά πολύ και την αξία των picks πρώτου γύρου που θα εμπλέκονται σε trades.
Από την άλλη, ένα από τα σημαντικά γεγονότα που συντέλεσαν στο να ανέβει ξανά κατακόρυφα το ενδιαφέρον γύρω από το ΝΒΑ ήταν και οι τρομακτικά δραστήριες offseasons, με τις πάμπολλες μετακινήσεις παικτών, ιδίως των αστέρων της λίγκας, κάτι που κράταγε το ενδιαφέρον του κοινού αμείωτο καθόλη τη διάρκεια του χρόνου, κι όχι μόνο κατά την αγωνιστική περίοδο. Αν η 2017 CBA πετύχει τον στόχο της και οι μετακινήσεις παικτών περιοριστούν, είναι ενδιαφέρον να παρακολουθηθεί η επίπτωση στο ενδιαφέρον του κοινού γύρω από τη λίγκα κατά τις επόμενες offseasons.
Τι δείχνει να μην υπολογίζει η 2017 CBA
Όμως σε αυτό το σημείο ξεκινούν τα “αλλά”.
To πρώτο και κύριο είναι πως τα κριτήρια που θέτει η CBA αφορούν λίγους παίκτες. Μόνο τους καλύτερους. Ενδεχομένως 20 με 25 παίκτες κάθε δεκαετία.
Δεν είναι τυχαίο πως τα κριτήρια των designated veteran επεκτάσεων της 2017 CBA το καλοκαίρι του 2017 πληρούσαν μόλις τέσσερις παίκτες, οι Curry, Westbrook, Harden και Wall.
Βέβαια, οι συγκεκριμένοι κανόνες αποσκοπούν στο να αποθαρρύνουν την μετακίνηση παικτών που θα έχουν μελλοντικά το δικαίωμα υπογραφής τέτοιων συμβολαίων. Οπότε, ενώ μεν μόλις τέσσερις παίκτες δικαιούνται τέτοιες επεκτάσεις την offseason του 2017, θεωρητικά αποθαρρύνονται από το να μετακινηθούν και παίκτες όπως ο Kawhi ή ο Paul George ή ο Irving, που θα δικαιούνταν την συγκεκριμένη επέκταση στις επόμενες. Αλλά, όπως τελικά φάνηκε, οι δύο από τους τρεις του παραδείγματος δεν αποθαρρύνθηκαν και τόσο.
Και εδώ ακριβώς φαίνεται πως η διοίκηση Silver δεν συνυπολογίσει τρεις πολύ σημαντικούς παράγοντες κατά τη θέσπιση των συγκεκριμένων διατάξεων στην 2017 CBA.
Οι καλύτεροι παίκτες πλέον εισπράττουν περισσότερα χρήματα εκτός παρκέ
Κατ’ αρχάς, οι top-25 παίκτες, που η νέα CBA στοχεύει να παραμένουν στις ομάδες που θα τους draftάρουν, είναι εκείνοι που θα έχουν λαμβάνειν και τα περισσότερα χρήματα εξωαγωνιστικά, από χορηγούς, διαφημίσεις και κάθε λογής έτερη δραστηριότητα: ο LeBron έχει συμβόλαιο ζωής με τη Nike ύψους $ 1 δισ., ο Durant, έχει συμβόλαιο, περιορισμένης χρονικής διάρκειας -προς ώρας-, επίσης με τη Nike, ύψους $ 300 εκατ., ο Curry είναι μέτοχος της ταχύτατα αναπτυσσόμενης Under Armour, ενώ το καλοκαίρι του 2017 ακόμα κι ο Klay Thompson υπέγραψε συμβόλαιο με την Anta ύψους $ 80 εκατ. Και τα ποσά που αναφέρονται είναι μόνο από τον βασικό αθλητικό χορηγό τους, τις εταιρείες αθλητικής ένδυσης. Αν σε αυτά προσθέσουμε και ό,τι άλλο συμβόλαιο μπορεί να υπογράψουν, και ό,τι άλλο προϊόν μπορούν να διαφημίσουν, γίνεται, φαντάζομαι, απόλυτα κατανοητό πως ένα 35% max συμβόλαιο, ακόμα και στα $ 150 εκατ. να φτάσει το salary cap το 2025, δεν θα είναι κάτι παραπάνω από μικρό ποσοστό των συνολικών εσόδων των καλύτερων παικτών της λίγκας.
Άρα, αν ένας εξ αυτών θελήσει να παίξει σε άλλη ομάδα, πολύ απλά θα παίξει σε άλλη ομάδα και δεν θα σταθούν εμπόδιο τα $ 10 εκατ. ή τα $ 15 εκατ., ή ακόμα ακόμα, και τα δυνητικά $ 80 εκατ. σε βάθος πενταετίας. Οι πρόσφατες αποφάσεις του Durant να μην πάρει max, ώστε να βοηθήσει οικονομικά τους Warriors για να κρατήσουν τον κορμό τους, του PG13 να αφήσει στο τραπέζι την veteran designated extension και τα παραπάνω περίπου $ 80 εκατ. που αυτή θα του έδινε αν έμενε στους Pacers και να δηλώσει πως θέλει να παίξει στους Lakers ή του Kyrie Irving να ζητήσει να αποχωρήσει από τους Cavs γιατί δεν ήταν χαρούμενος εκεί, αφήνοντας κι αυτός ένα σκασμό χρημάτων πίσω του, αυτό αποδεικνύουν άλλωστε και μάλιστα σαφώς.
Η 2017 CBA μπορεί να δίνει μεγαλύτερο ποσοστό του cap για περισσότερα χρόνια στους καλύτερους παίκτες της λίγκας, ανοίγοντας την ψαλίδα με τους παίκτες των από κάτω ραφιών, αλλά θαρρώ, με την εκτόξευση της λίγκας στα τρέχοντα (και, αν παραμείνουν ως έχουν τα πράγματα, δυνητικά μεγαλύτερα) μεγέθη, τα ποσά που τους γίνονται διαθέσιμα παραμένουν “μικρά” για να αποτρέψουν μια απόφασή τους με αποκλειστικά οικονομικά κριτήρια.
“Players wanna play” & “(Top) Players have the Power” (thanks to LeBron)
Και ακριβώς εδώ βρίσκεται και το δεύτερο σημείο, καθώς η λίγκα δείχνει να μην αντιλαμβάνεται πως μιλάμε για άντρες, πλούσιους, στα 20 με 35 τους, που έχουν τα λεφτά να ζήσουν περίπου δύο με δώδεκα γενιές κληρονόμων τους, κάνοντας επαγγελματικά κάτι που τους αρέσει πολύ: παίζοντας μπάσκετ. Και το μπάσκετ παραμένει ένα παιχνίδι. Όσα επαγγελματικά πλαίσια κι αν βάλεις, ό,τι κανόνες και περιορισμούς και ειδικές συμπεριφορές, στο τέλος της μέρας καλείσαι “να παίξεις μπάσκετ”. “Να παίξεις”. Και με τα όσα έχουν ήδη κερδίσει ή εξασφαλίσει οικονομικά, αγωνιστικά ή εξωαγωνιστικά, οι top-20, top-30, παίκτες της λίγκας, θα επιλέξουν “να παίξουν” εκεί που τους αρέσει περισσότερο. Ο LeBron, o KD, o Paul George, είναι όλοι τους τρανά παραδείγματα τέτοιων επιλογών. Ακόμα-ακόμα κι ο Chris Paul, που παρά τη διαρκή φημολογία πως άλλαξε ως πρόεδρος της Ένωσης Παικτών τον Over-36 Rule σε Over-383)Δείτε το part II της παρουσίασης της 2017 CBA σχετικά. Link υπάρχει στην αρχή του άρθρου. για να πάρει max contract από τους Clippers, πίεσε για trade στους Rockets, αφήνοντας κοντά $ 80 εκατ. κι αυτός πίσω του, γιατί, απλά-απλούστατα, εκεί ήθελε “να παίξει”.
Κι αυτό είναι ενδεχομένως το μεγαλύτερο legacy που αφήνει ο LeBron σε κάθε superstar του NBA: η διαδρομή του από το Cleveland στο Miami και πάλι πίσω, τα μικρής διάρκειας συμβόλαια, ο αυτοπροσδιορισμός και ο έλεγχος της τύχης του και του πλαισίου που θα αγωνίζεται από τον ίδιο και από κανέναν άλλον, είναι η πραγματική κληρονομιά του. Ο LeBron κατάλαβε, και έδειξε σε όλους τους παίκτες, ιδίως τους superstars, πως αυτός/αυτοί είναι το παιχνίδι. Αυτοί γυρίζουν τον τροχό των δισεκατομμυρίων που όλοι οι γύρω-γύρω καρπώνονται. Και αφού δεν μπορεί να λάβει αγωνιστικά τα χρήματα που προσφέρει στην ομάδα του, και στη λίγκα γενικότερα, λόγω του περιορισμού των max contracts, θα συνεχίσει να γυρίζει τον τροχό όπου και όπως αυτός επιθυμεί. Και αυτό το legacy του LBJ είναι και η προοικονομική καταδίκη σε αποτυχία των νέων μέτρων της 2017 CBA, όπως από την πρώτη off season εφαρμογής αυτής φαίνεται4)H συγκεκριμένη παράγραφος βασίστηκε/εμπνεύστηκε σε/από αυτό το άρθρο του Wojnarowski..
Και δεν θα πρέπει να μην λαμβάνεται υπόψιν το πολυκυνηγημένο (και θεωρητικά απαγορευμένο) “tampering”. Ενώ ένας παράγοντας ομάδας δεν μπορεί να μιλήσει με παίκτη άλλης ομάδας πριν την 1η Ιουλίου, κάτι τέτοιο δεν ισχύει για τους παίκτες μεταξύ τους. Και οι παίκτες πλέον επικοινωνούν διαρκώς. Στην Team U.S.A., στα All-Star Games, σε κοινές διακοπές5)Ο Butler έμαθε για το trade του στους Wolves ένώ έπαιζε χαρτιά με τους Carmelo και Wade στο Παρίσι., καθημερινά στα social media. Είναι αδύνατο με τα τεχνολογικά μέσα του πρώτου τετάρτου του 21ου αιώνα να θεωρεί κανείς πως ένας επαγγελματίας πολυεκατομμυριούχος αθλητής μπορεί ή θέλει να απομονωθεί από τους συναθλητές του – ειδικά όταν είναι μέλος της elite των top-25 που αντιμετωπίζουν κοινές προκλήσεις και κοινή καθημερινότητα. Ή πως θα βλέπει τους υπόλοιπους συναθλητές του, όχι ως δυνάμει φίλους του, αλλά ως μισητούς εχθρούς του “γιατί έτσι γινόταν παλιότερα”6)Παλιότερα έπλεναν και τα ρούχα στην σκάφη. Ο κόσμος πάει μπροστά. Ας τον ακολουθήσουμε και ας σοβαρευτούμε συνεπώς με την σχετική επιχειρηματολογία..
Και είναι αστεία η κριτική ότι “πλέον είναι φίλοι μεταξύ τους και δεν είναι ανταγωνιστικοί όπως παλιά” και για έναν επιπλέον λόγο: δεν έχει υπάρξει στην Ιστορία της ανθρωπότητας παιχνίδι με φίλο, είτε subbuteo, είτε playstation, είτε μονό σε γηπεδάκι, που δεν ήταν ακραία ανταγωνιστικό. Άλλο “παίζω εναντίον του φίλου μου”, άλλο “δεν θέλω να τον κερδίσω”. Μην τρελαθούμε τελείως πια. Σε μονάκι σε ανοιχτό με το σκορ στο 20-19 κι αν ξεφύγει ο κολλητός για lay up γίνεται foul βαθιά μέσα από τα όρια του flagrant και του descalifier (και ο φίλος αποδέχεται ότι “έτσι έπρεπε να γίνει”), και υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν πως σε τελικούς περιφέρειας θα πει κάποιος επαγγελματίας αθλητής (άρα ακραία ανταγωνιστικός, τόσο εκ φύσεως, όσο και εξ επαγγέλματος) “δεν πειράζει, ας αποκλειστούμε, ας περάσει το φιλαράκι μου”7)Καλό θα είναι η επιχειρηματολογία που χρησιμοποιείται να μην είναι πέρα από τα όρια της αστειότητας, για τον όποιον πια!;
Players wanna win. Now.
Τέλος, θα πρέπει να γίνει ειδική αναφορά στην -εντελώς και διαχρονική- αμερικάνικη νοοτροπία (που δυστυχώς έχει τεράστια εφαρμογή και την Ελλάδα) του “πρώτος ή τίποτα”. Ή στην NBAική παράφρασή του: “Ring or Tank”. Ειδικά την τρέχουσα δεκαετία η συγκεκριμένη αντίληψη επικρατεί όλο και περισσότερο, προκαλώντας έντονους προβληματισμούς (στον γράφοντα τουλάχιστον) αναφορικά με το μέλλον της λίγκας. Και ενώ βρίσκω εξαιρετική την αντίληψη του Hinkie για το “Process” σε επιχειρηματικό και διοικητικό επίπεδο, τη θεωρώ απαράδεκτη (αντ)αγωνιστικά.
Συγκεκριμένα, στο δεδομένο πλαίσιο δομής και οργάνωσης της λίγκας, το “Process” “έγδαρε” το όρια των κανόνων, με καθόλα νόμιμο τρόπο πάντα, και αν ο Embiid παίξει πάνω από 600 παιχνίδια την καριέρα του (για τους Sixers…) θα είναι επιτυχημένο. Όμως, ο διαφαινόμενος χαρακτηρισμός του συγκεκριμένου πλάνου ως “επιτυχημένο” θέτει σε κίνδυνο το συνολικό οικοδόμημα του ΝΒΑ, και η 2017 CBA δείχνει να μην λαμβάνει καθόλου υπόψιν της το συγκεκριμένο ενδεχόμενο.
Και τούτο καθώς το πρωτάθλημα του ΝΒΑ μπορεί να αντέξει μία ως τρεις ομάδες με τον συγκεκριμένο σχεδιασμό ακραίου tanking, και άλλες τόσες που απλά θα είναι μη ανταγωνιστικές λόγω κακών αποφάσεων, κι όχι από συνειδητή επιλογή. Αλλά τι θα γίνει αν, στην ακραία του μορφή, κάθε ομάδα που θα θεωρεί πως δεν μπορεί να ανταγωνιστεί για το “δαχτυλίδι” θα επιλέγει το tanking; Και αυτό το ερώτημα δεν αναδεικνύεται από μια προβοκατόρικη διάθεση υπερβολής. Αντίθετα, παρακολουθώντας αρκετά στενά το ΝΒΑ, τόσο αγωνιστικά, όσο και οικονομικό/διοικητικά τα τελευταία αρκετά χρόνια, γίνεται όλο και πιο εμφανής η προτροπή παραγόντων και δημοσιογράφων για το “ring or tank”. Χαρακτηριστικά παραδείγματα υπάρχουν πολλά. Τα πιο χαρακτηριστικά, όμως, αποτελούν οι Hawks των 60 νικών της σεζόν 2014-15, που όταν είδαν πως δεν μπορούν να ξεπεράσουν το εμπόδιο του LeBron έδωσαν -σχεδόν για το τίποτα σε αντάλλαγμα- τα βασικά τους στελέχη8)Ελεύθεροι έφυγαν για άλλες ομάδες με χρονολογική σειρά οι Carrol, Horford, Millsap. για να γίνουν χειρότεροι, προσδοκώντας σε καλά draft picks. Αντίστοιχα, οι Grizzles, η ομάδα που έχει εφτά σερί παρουσίες στα playoffs της Δύσης, το τρίτο μακροβιότερο σερί ως τη σεζόν 2016-17 στη λίγκα, από το καλοκαίρι του 2014 ακούει πως “πρέπει να διαλύσει την ομάδα γιατί έχει πιάσει το ταβάνι της και δεν μπορεί παραπάνω”.
Αν, συνεπώς, παράγοντες και media του ΝΒΑ προτρέπουν δύο από τις πιο σταθερές ομάδες της τρέχουσας δεκαετίας, με θετικότατο ρεκόρ νικών, να διαλυθούν και να tankάρουν, γιατί, παρά τις τακτικές νικηφόρες σεζόν τους και τη διαρκή παρουσία τους στην post season είναι “μέτριες” και “αποτυχημένες” αφού δεν μπορούν να διεκδικήσουν το Πρωτάθλημα, πιο το μέλλον του ανταγωνισμού της λίγκας; Από πότε μια συνεπής παρουσία στην post season δεν θεωρείται επιτυχημένη πορεία για μια ομάδα; Και τι προδιαγράφει αυτό για το -άμεσο- μέλλον; Θα μείνουμε με τέσσερις ως έξι ομάδες (στην καλύτερη!) να ανταγωνίζονται για το Πρωτάθλημα όλες κι όλες; Με άλλα λόγια, θα βλέπουμε πλέον περισσότερες ομάδες να ανταγωνίζονται για το #1 pick από ό,τι για το Πρωτάθλημα; Και δυστυχώς η εικόνα της Ανατολικής Περιφέρειας πριν την έναρξη της σεζόν 2017-18 κάτι τέτοιο υποδεικνύει. Όλα συνηγορούν πως τουλάχιστον δύο από τις οχτώ ομάδες που θα μπουν στην post season θα έχουν αρνητικό ρεκόρ νικών, ενδεχομένως να έχουμε παρουσία στα playoffs και ομάδας με 35 νίκες και η συγκεκριμένη ομάδα θα είναι δυσαρεστημένη, γιατί σκοπός της δεν ήταν η παρουσία στα playoffs και η διεκδίκηση μιας θέσης στον Τελικό, αλλά η παρουσία στο lottery του draft 2018. Δεν είναι μόνο τραγικό κάτι τέτοιο πια, αλλά είναι και γελοίο.
Και η γελοιότητα ξεκινάει από την πίεση όλου του κόσμου περιφερειακά, αλλά και εντός, της λίγκας. Για έναν χρόνο κυκλοφορεί ο κάθε πικραμένος ό,τι σεφερλίδικο αστείο υπάρχει για τους Warriors που “blew a 3-1 lead”, ενώ, παράλληλα, γκρινιάζει όλη τη σεζόν που “πήραν τον Durant και δεν είναι δίκαιο”. Μα δεν γίνεται να τους κοροϊδεύεις πως δεν είναι “οι καλύτεροι” και όταν κάνουν -διοικητικά και σαν οργανισμός συνολικά- μαεστρικές κινήσεις για να γίνουν οι αναντίρρητα καλύτεροι, πάλι να τους την πέφτεις επειδή έγιναν αυτό που κορόιδευες πως δεν είναι! Αντίστοιχα για τον LeBron, για τον Durant, για κάθε top-15 παίκτη. Δεν γίνεται και οι δύο προαναφερθέντες να κοροϊδεύονται κατά τα πρώτα δέκα χρόνια της καριέρας τους πως δεν έχουν κατακτήσει δαχτυλίδι κι όταν μόνοι τους φτιάχνουν (ο LeBron στους Heat και στην επιστροφή του στους Cavs), ή επιλέγουν (ο KD στους Warriors), τις συνθήκες που τους δίνει τη δυνατότητα να κερδίσουν το δαχτυλίδι (κανείς δεν τους το χάρισε, ειδικά αυτών των δύο), να τους κοροϊδεύουν πάλι επειδή δεν το κατάφεραν “μόνοι τους”. Είναι ατομικό άθλημα το μπάσκετ; Ή αγωνίζονται απέναντι στους εαυτούς τους ή τα χρονόμετρα και δεν το έχουμε καταλάβει οι υπόλοιποι; Ή ήταν GM των Cavs ο LeBron9)Στο πρώτο περασμά του, τουλάχιστον., όταν του έλεγαν “πάρε το Πρωτάθλημα με τον Pavlovic βασικό συμπαίκτη“, ή ο Durant, όταν έδιωχναν οι Thunder τον Harden για να μην του δώσουν μεγάλο συμβόλαιο, και δεν το θυμόμαστε εμείς καλά; Δεν γίνεται και να επιθυμούμε τους stars “loyals” (loyal σε τι; Στα εκατομμύρια του ιδιοκτήτη της ομάδας που τους πληρώνει, λόγω των περιορισμών των max συμβολαίων, μόλις ένα ελάχιστο μέρος της τεράστιας υπεραξίας που οι παίκτες παράγουν;) και από την άλλη αν δεν παίρνουν δαχτυλίδι “losers”. Όπως, ολόσωστα το έθεσε ο Γιάννης Αντετοκούνμπο σε ερώτηση σχετικά με την επιλογή Durant “πρέπει κι οι ομάδες να παρέχουν στους παίχτες το περιβάλλον που θα τους επιτρέψει να κερδίσουν”.
Giannis Antetokounmpo defends Kevin Durant's move to Golden State.
"Sometimes it’s not up to the player" ➡️ https://t.co/aIbaGR8HpB pic.twitter.com/a5wZabtnzw
— SLAM Magazine (@SLAMonline) July 24, 2017
Πιο απλά δεν μπορεί να τεθεί. Και πιο απλά δεν μπορεί και να αναδειχθεί η δύναμη πίεσης που πλέον οι superstar παίκτες διαθέτουν.
Δυστυχώς, οι συνθήκες πίεσης και η κακοπροαίρετη κριτική στο ανωτέρω επίπεδο πρωταθλητισμού είναι διαρκείς. Και κανείς 23χρονος, 27χρονος, 32χρονος, τόσο ανταγωνιστικός, τόσο πλούσιος που είναι, και όσο επαγγελματίας κι αν είναι, δεν μπορεί να κλείσει τα αυτιά του σε αυτά τα ερεθίσματα10)Για την ακρίβεια, ίσως ο LeBron αποτελεί μοναδικό φαινόμενο στο πως έχει αντιμετωπίσει τόσο επίμονη και τόσο άδικη κριτική όλα αυτά τα χρόνια σε σχέση με το ταλέντο και την απόδοσή του. Συνεπώς, αυτή η πίεση του “Ring or Loser” σε ατομικό επίπεδο θα συνεχίζει να σπρώχνει τους παίκτες σε ομάδες και σε συνθήκες που θα τους δίνουν τη δυνατότητα να κατακτήσουν τον Τίτλο, και ενδεχομένως μακριά από την ομάδα που τους draftάρε και μπορεί να τους δώσει 40% χρήματα παραπάνω από κάθε άλλη. Ειδικά από την στιγμή που οι καλύτεροι παίκτες της λίγκας έχουν ήδη εξασφαλίσει αυτά τα χρήματα, της διαφοράς προς τα κάτω, από χορηγούς και διαφημίσεις, όπως προαναφέρθηκε.
Συμπερασματικά
Προφανώς και τα ενδεχόμενα που παρουσιάζονται παραπάνω δεν αποτελούν κάποιου είδους νομοτέλεια. Ακραία προβολή, ενδεχομένως, είναι, κάποιων σεναρίων, σεναρίων, όμως, που ήδη γίνονται πραγματικότητα σιγά-σιγά γύρω μας, και η προβολή στην υπερβολή τους αποσκοπεί να αναδείξει τις “τρύπες” που ακόμα υπάρχουν στο σύστημα και δεν λύθηκαν με την 2017 CBA. Το θέμα των max contracts, το θέμα των δυνατοτήτων των μεγάλων αστέρων να επιλέγουν εκείνοι σε ποια ομάδα θα αγωνιστούν (και με ποιους συμπαίκτες), το θέμα του draft και της σταθερής πριμοδότησης των κατ’ εξακολούθηση κακών ομάδων, δεν φαίνεται να διευθετήθηκαν με τη νέα σύμβαση, παρά το βάρος που έριξε αυτή σε κάποια από τα συγκεκριμένα θέματα.
Το βασικότερο κατά τη γνώμη του γράφοντος που καλείται η λίγκα να αντιμετωπίσει είναι η λήξη του μεταστατικού παραλογισμού του “παίζω για να χάσω βραχυπρόθεσμα”. Γιατί δεν έχει καμία -μα καμία- λογική να ανταγωνίζεται μια ομάδα για να χάσει, κι όχι για να χαρίζει στους φιλάθλους της εκείνες τις μικρές νίκες, “τις ασήμαντες”. Γιατί πρέπει να στρεβλώνονται τόσο βάναυσα οι όροι του παιχνιδιού; Επειδή δεν είναι πια απλά ένα sport, απλά ένα παιχνίδι, είναι η απάντηση. Είναι κάτι πολύ παραπάνω. Το παρόν κείμενο έχει απαντήσει ήδη σε αυτό, φοβάμαι: είναι μία επιχείρηση πολλών δισεκατομμυρίων.
Αναμφίβολα, η συζήτηση για την CBA είναι άχαρη – αναφέρεται σε όλες εκείνες τις παραμέτρους που δεν ενδιαφέρουν συνήθως τους οπαδούς, παρόλα αυτά είναι κάτι πολύ σημαντικότερο από ό,τι φαίνεται, “δισ. εδώ” και “δισ. εκεί’ πάνω σε ένα κομμάτι χαρτί. Είναι όλο εκείνο το πλαίσιο που καθορίζει (και περιορίζει) τις κινήσεις, υπογραφές και trades, που κάθε ομάδα μπορεί να κάνει. Πέρα από την πλαισίωση της λίγκας και των κινήσεων που οι ομάδες μπορούν να κάνουν για τον καταρτισμό των rosters τους, όπως και κάθε άλλη θεσμική σύμβαση, έχει μια εσωτερική λογική, την οποία πρέπει να κοιτάξουμε πιο ενδελεχώς, γιατί στον πυρήνα της βρίσκεται το μέλλον του αθλήματος στις Η.Π.Α. Στην παρούσα φάση, επομένως, ο Silver εκ μέρους των ιδιοκτητών εξαγόρασε, αρκετά αδρά μάλιστα, την ευμένεια των μεγάλων αθλητών – συνδικαλιστών που έρχονταν με φόρα, αφ’ ενός για να πάρουν εκδίκηση για την προηγούμενη CBA (έχοντας την διαρκώς αυξανόμενη διάθεση τους να διαχειριστούν εκείνοι τις τύχες τους και σε αυτούς στράφηκαν, προσφέροντας περισσότερα χρήματα στο ενδεχόμενο μη μετακίνησής τους από την ομάδα που τους επέλεξε στο draft) και αφ’ ετέρου, για να εξαργυρώσουν την πρωτοφανή και ιστορική εισροή ταλέντου στη λίγκα αυτή την στιγμή11)Καταλαβαίνεις ό,τι έχεις πρωτοφανές ταλέντο, όταν, σταχυολογώντας το, σου προκύπτουν νέες υποκατηγορίες. Για παράδειγμα, αλλού κατηγοριοποιείται ο Westbrook, αλλού ο Draymond Green και αλλού οι “unicorns”.. Φυσικά, αυτή η συμφωνία επ’ ουδενί δεν εξασφαλίζει το μέλλον παρά μόνο ελαχίστων πλην των all stars. Δυστυχώς, στην συγκεκριμένη ιστορική φάση, οι αθλητές πληρώνουν – είτε φταίνε, είτε όχι – την έλλειψη συνοχής στις τάξεις τους, η οποία μπορεί στο μέλλον να δημιουργήσει πρώτον, μια κλειστή (όσο ταλέντο και να παρέχει μια αθλητική παραγωγική διαδικασία σε πλανητικό επίπεδο) ομάδα απίστευτα ακριβοπληρωμένων αθλητών, δεύτερον, ένα σύνολο παικτών που θα εξαργυρώνουν μία με δύο καλές σεζόν σε μέτριες ομάδες με ένα μόνο καλό συμβόλαιο στην καριέρα τους, και τρίτον, μια πλειάδα αθλητών που θα ιδρώνουν κάθε δευτερόλεπτο του αγωνιστικού χρόνου τους από τα summer league μέχρι την postseason “για μια θέση στον ήλιο’.
Κι όμως, όλα τα παραπάνω δεν αποτελούν παρά μόνο την αντανάκλαση του συσχετισμού ανάμεσα σε ιδιοκτήτες και αθλητές μέσα στην CBA και ευτυχώς, το σύστημα σχέσεων μεταξύ λίγκας, ιδιοκτητών, παικτών είναι ευρύτερο των στενών ορίων αυτής. Η CBA δεν προνοεί, ή εκ των πραγμάτων, δεν μπορεί να προνοήσει για όλες τις υπόλοιπες παραμέτρους που διαμορφώνουν τις επιθυμίες των αθλητών. Ο οργανισμός, το περιβάλλον, οι συνθήκες πρωταθλητισμού, παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο με τα χρήματα για έναν αθλητή. Ειδικά μάλιστα την στιγμή που ο βασικότερος περιοριστικός παράγοντας, τα max contracts, ακόμα κι αν αυξήθηκαν, παραμένουν, περιορίζοντας κατά πολύ τα χρήματα που οι καλύτεροι της λίγκας θα μπορούσαν να πάρουν. Έτσι, ακόμα κι αν ο διαχωρισμός σε top παίχτες και υπόλοιπους γίνεται ακόμα πιο διακριτός με τη νέα CBA, το “top layer” αυτών θα εξακολουθεί να κερδίζει περισσότερα εκτός ΝΒΑ παρά εντός. Κι αυτό τους απελευθερώνει από το δίλημμα που η ίδια η σύμβαση βάζει, ακυρώνοντας ουσιαστικά τον εαυτό της θεμελιακά. Αυτή η – τρόπον τινά – “άρνηση της άρνησης” (οι top αθλητές πιέζουν για μια συμφωνία, η οποία ευνοεί προνομιακά αυτούς, αλλά οι ίδιοι μπορεί να αφήσουν πίσω τα προνόμια της για χάρη άλλων παραμέτρων), σημαίνει πως το κεφάλαιο της 2017 CBA ανοίγει πολύ δραστικά ένα καινούργιο, ακόμα πιο δυναμικό.
Και μπροστά σε αυτό, οι αθλητές θα έχουν άλλη μια ευκαιρία να μετατοπίσουν ακόμα περισσότερο προς όφελος τους το κέντρο βάρους στον συσχετισμό. Κι αν όλα αυτά μοιάζουν ασήμαντα, διότι στο κάτω – κάτω, “πάλι λίγοι θα ‘κονομάνε τα πολλά”, ας σκεφτούμε πόσο έχουμε απομακρυνθεί από την εποχή που οι ομάδες στις Η.Π.Α. μπορούσαν ακόμα και να “παγώνουν” για μια ολόκληρη σεζόν αθλητές12)Σε ελληνική απόδοση: “θα σου καρφώσω το δελτίο στο ταβάνι”. Κι αυτό άλλαξε γιατί πλέον ο αθλητής δεν είναι “ένα ακόμα συμβόλαιο”, αλλά ένα “asset” που δεν πρέπει να απαξιωθεί. Και αυτό δίνει μια δύναμη στο “asset”, και αυτήν ακριβώς τη δύναμη οι αθλητές πλέον την αντιλαμβάνονται. Το αν θα την εκμεταλλευτούν για να κάνουν ένα βήμα παραπάνω, βέβαια, είναι μια άλλη συζήτηση.
Nicolas Radicopoulos
Latest posts by Nicolas Radicopoulos (see all)
- Farewell to Arms 2019: #2 Golden State Warriors - June 17, 2019
- Farewell to Arms 2019: #3 Milwaukee Bucks - June 16, 2019
- BallHog’s NBA Finals 2019 Walkaround Game #6: “Dynasty Down; All Hail the New King from the North” - June 14, 2019
- Farewell to Arms 2019: #12 San Antonio Spurs - June 10, 2019
- Farewell to Arms 2019: #21 Minnesota Timberwolves - June 2, 2019
| ↑1 | Εδώ το σχετικό άρθρο της στήλης Moneyball για το Luxury Tax για να δείτε τα σχετικά penalties. |
|---|---|
| ↑2 | Στοιχεία από το spotrac.com. |
| ↑3 | Δείτε το part II της παρουσίασης της 2017 CBA σχετικά. Link υπάρχει στην αρχή του άρθρου. |
| ↑4 | H συγκεκριμένη παράγραφος βασίστηκε/εμπνεύστηκε σε/από αυτό το άρθρο του Wojnarowski. |
| ↑5 | Ο Butler έμαθε για το trade του στους Wolves ένώ έπαιζε χαρτιά με τους Carmelo και Wade στο Παρίσι. |
| ↑6 | Παλιότερα έπλεναν και τα ρούχα στην σκάφη. Ο κόσμος πάει μπροστά. Ας τον ακολουθήσουμε και ας σοβαρευτούμε συνεπώς με την σχετική επιχειρηματολογία. |
| ↑7 | Καλό θα είναι η επιχειρηματολογία που χρησιμοποιείται να μην είναι πέρα από τα όρια της αστειότητας, για τον όποιον πια! |
| ↑8 | Ελεύθεροι έφυγαν για άλλες ομάδες με χρονολογική σειρά οι Carrol, Horford, Millsap. |
| ↑9 | Στο πρώτο περασμά του, τουλάχιστον. |
| ↑10 | Για την ακρίβεια, ίσως ο LeBron αποτελεί μοναδικό φαινόμενο στο πως έχει αντιμετωπίσει τόσο επίμονη και τόσο άδικη κριτική όλα αυτά τα χρόνια σε σχέση με το ταλέντο και την απόδοσή του. |
| ↑11 | Καταλαβαίνεις ό,τι έχεις πρωτοφανές ταλέντο, όταν, σταχυολογώντας το, σου προκύπτουν νέες υποκατηγορίες. Για παράδειγμα, αλλού κατηγοριοποιείται ο Westbrook, αλλού ο Draymond Green και αλλού οι “unicorns”. |
| ↑12 | Σε ελληνική απόδοση: “θα σου καρφώσω το δελτίο στο ταβάνι” |
